Postępowanie restrukturyzacyjne – co warto o nim wiedzieć?

W dzisiejszym artykule skupimy się na omówieniu zagadnienia dotyczącego postępowania restrukturyzacyjnego. Dowiedz się, czym jest, w jakiej sytuacji może do niego dojść oraz jakie wiążą się z nim konsekwencje. Zapraszamy do lektury!

Postępowanie restrukturyzacyjne – co to?

Postępowanie restrukturyzacyjne to postępowanie sądowe, które inicjowane jest po to, by uratować firmę przed jej bankructwem. Można więc powiedzieć, że jest to pewnego rodzaju narzędzie pozwalające na uniknięcie jej upadłości. Co ciekawe, może być wykorzystane nie tylko jako sposób na jej zrewitalizowanie, ale również zabezpieczenie przed żądaniami wierzycieli.

Aktem prawnym regulującym kwestię prowadzenia postępowania restrukturyzacyjnego jest ustawa z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne. 

Rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych

Wśród rodzajów postępowań restrukturyzacyjnych można wymienić:

• postępowanie o zatwierdzenie układu – stanowi najmniej restrykcyjną spośród wszystkich procedur i charakteryzuje się możliwie dalekim ograniczeniem ingerencji sądu w relację wierzycieli z dłużnikiem; postępowanie otwiera doradca restrukturyzacyjny; ten typ jest najczęściej wybierany przez przedsiębiorców z uwagi na szybko widoczne korzyści,
• przyspieszone postępowanie układowe – zasadniczą rolę odgrywa doradca restrukturyzacyjny, którego zadaniem jest stworzenie całego planu układowego, przeprowadzenie głosowania wierzycieli, a także działanie w celu zawieszenia postępowania egzekucyjnego,
• postępowanie układowe – cechuje się dwoma podstawowymi elementami: umożliwia dłużnikowi zawarcie układu po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności, a poza tym może być prowadzone, jeżeli suma wierzytelności spornych przekracza 15% sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem,
• postępowanie sanacyjne – w tym przypadku dochodzi do daleko idącej ingerencji ze strony sądu w relacji zachodzącej pomiędzy wierzycielem a dłużnikami; pozwala dłużnikowi na podjęcie działań sanacyjnych oraz utworzenie układu po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności.

Wszczęcie postępowania restrukturyzacyjnego – w jakich okolicznościach może nastąpić?

Wszczęcie postępowania restrukturyzacyjnego powinno mieć miejsce wówczas, gdy ujawniane są określone przesłanki. Dłużnik jest uprawniony do przedłożenia stosownego wniosku, jeżeli obserwowany jest stan niewypłacalności bądź istnieje ryzyko jego powstania w niedalekiej przyszłości. Poprzez niewypłacalność należy rozumieć niemożność regulowania wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Domniemanie w tym zakresie zachodzi, gdy opóźnienie w ich wykonaniu przekracza 3 miesiące. W odniesieniu do osób prawnych albo jednostek organizacyjnych o niewypłacalności mówi się, kiedy zobowiązania przekraczają wartość majątku i stan ten utrzymuje się przez czas dłuższy niż 24 miesiące. Ponadto sytuacja ta stwierdzana jest, gdy zobowiązania z wyłączeniem rezerw na nie oraz zobowiązań na rzecz jednostek powiązanych przekraczają wartość aktywów przez czas dłuższy niż wskazany powyżej.

Nie sposób też nie wspomnieć o wymogu związanym z posiadaniem tzw. zdolności restrukturyzacyjnej, która określana jest jako możność bycia podmiotem procedury uregulowanej w Prawie restrukturyzacyjnym, czyli:

• przedsiębiorcom w rozumieniu ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny,
• spółką z ograniczoną odpowiedzialnością, prostą spółką akcyjną lub spółką akcyjną nieprowadzącą działalności gospodarczej,
• wspólnikiem osobowym spółek handlowych ponoszącym odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem,
• wspólnikiem spółki partnerskiej.

Wniosek o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego – co powinien zawierać i do kogo go skierować?

Wobec procedury upadłościowej wniosek o wszczęcie postępowania może złożyć zarówno dłużnik, jak i każdy z jego wierzycieli. Natomiast w przypadku restrukturyzacji uprawnienie to przysługuje co do zasady jedynie dłużnikowi. Z kolei przy postępowaniu sanacyjnym może to uczynić także kurator uprawomocniony na mocy art. 42 kodeksu cywilnego oraz wierzyciel osobisty w stosunku do niewypłacalnej osoby prawnej.

Wniosek o wszczęcie postępowania restrukturyzacyjnego składa się do sądu rejonowego, wydziału gospodarczego właściwego ze względu na siedzibę danego przedsiębiorstwa. Przybiera on formę pisma procesowego. To, jakie powinien zawierać dane, przedstawiamy w tabeli 1.

Rodzaj postępowania restrukturyzacyjnego	Niezbędne informacje
Wniosek o zatwierdzenie układu	imię i nazwisko dłużnika albo jego nazwę oraz numer PESEL, albo numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku ich braku – inne dane umożliwiające jego jednoznaczną identyfikację, miejsce zamieszkania albo siedzibę, adres, a gdy dłużnikiem jest spółka osobowa, osoba prawna albo inna jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – imiona i nazwiska reprezentantów, w tym likwidatorów, jeżeli są ustanowieni, a ponadto w przypadku spółki osobowej – imiona i nazwiska oraz miejsce zamieszkania wspólników odpowiadających za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem
	propozycje układowe
	wynik głosowania ze wskazaniem liczby wierzycieli i sumy wierzytelności uprawniającej do głosowania oraz liczby wierzycieli i sumy wierzytelności przypadającej wierzycielom głosującym za układem, a jeżeli propozycje układowe przewidują podział wierzycieli na grupy – również liczby wierzycieli i sumy wierzytelności poszczególnych grup oraz liczby wierzycieli i sumy wierzytelności przypadających wierzycielom głosującym za układem w każdej grupie
Wniosek o otwarcie przyspieszonego postępowania układowego	imię i nazwisko dłużnika albo jego nazwę oraz numer PESEL, albo numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku ich braku – inne dane umożliwiające jego jednoznaczną identyfikację, miejsce zamieszkania albo siedzibę, adres, a gdy dłużnikiem jest spółka osobowa, osoba prawna albo inna jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – imiona i nazwiska reprezentantów, w tym likwidatorów, jeżeli są ustanowieni, a ponadto w przypadku spółki osobowej – imiona i nazwiska oraz miejsce zamieszkania wspólników odpowiadających za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem
	propozycje układowe wraz ze wstępnym planem restrukturyzacyjnym oraz odpisami propozycji układowych w liczbie wystarczającej do doręczenia wszystkim wierzycielom
	wskazanie miejsc, w których znajduje się przedsiębiorstwo lub inny majątek dłużnika
	aktualny wykaz majątku z szacunkową wyceną jego składników
	bilans sporządzony przez dłużnika dla celów postępowania, na dzień przypadający w okresie trzydziestu dni przed dniem złożenia wniosku
	wykaz wierzycieli z podaniem imienia i nazwiska albo nazwy oraz miejsca zamieszkania, albo siedziby, adresu i wysokości wierzytelności każdego z nich, terminów zapłaty, z określeniem, czy wierzytelność objęta jest układem z mocy prawa, czy może zostać objęta układem po wyrażeniu zgody przez wierzyciela oraz, czy wierzyciel posiada prawo do głosowania nad układem, a jeżeli nie to wskazanie, z jakiego powodu
	sumę wierzytelności z wyszczególnieniem sumy wierzytelności objętej układem z mocy prawa oraz sumy wierzytelności, która może zostać objęta układem po wyrażeniu zgody przez wierzyciela
	wykaz wierzytelności spornych z podaniem imienia i nazwiska albo nazwy wierzycieli, miejsca zamieszkania albo siedziby, ich adresów i wysokości żądanej przez każdego z nich wierzytelności, terminów zapłaty oraz zwięzłym przedstawieniem podstawy sporu
	sumę wierzytelności spornych
	informację, czy dłużnik jest uczestnikiem podlegającego prawu polskiemu lub prawu innego państwa członkowskiego systemu płatności, lub systemu rozrachunku papierów wartościowych, lub niebędącym uczestnikiem podmiotem prowadzącym system interoperacyjny
	informację, czy w jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych dłużnik zatrudniał średniorocznie 250 lub więcej pracowników, lub osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych przekraczający równowartość w złotych 50 milionów euro bądź czy sumy aktywów bilansu dłużnika, sporządzonego na koniec jednego z tych lat, przekroczyły równowartość w złotych 43 milionów euro
Wniosek o otwarcie postępowania układowego	imię i nazwisko dłużnika albo jego nazwę oraz numer PESEL, albo numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku ich braku – inne dane umożliwiające jego jednoznaczną identyfikację, miejsce zamieszkania albo siedzibę, adres, a gdy dłużnikiem jest spółka osobowa, osoba prawna albo inna jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – imiona i nazwiska reprezentantów, w tym likwidatorów, jeżeli są ustanowieni, a ponadto w przypadku spółki osobowej – imiona i nazwiska oraz miejsce zamieszkania wspólników odpowiadających za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem
	propozycje układowe wraz ze wstępnym planem restrukturyzacyjnym oraz odpisami propozycji układowych w liczbie wystarczającej do doręczenia wszystkim wierzycielom
	wskazanie miejsc, w których znajduje się przedsiębiorstwo lub inny majątek dłużnika
	wykaz wierzycieli z podaniem imienia i nazwiska albo nazwy oraz miejsca zamieszkania, albo siedziby, adresu i wysokości wierzytelności każdego z nich, terminów zapłaty, z określeniem, czy wierzytelność objęta jest układem z mocy prawa, czy może zostać objęta układem po wyrażeniu zgody przez wierzyciela oraz, czy wierzyciel posiada prawo do głosowania nad układem, a jeżeli nie to wskazanie, z jakiego powodu
	sumę wierzytelności z wyszczególnieniem sumy wierzytelności objętej układem z mocy prawa oraz sumy wierzytelności, która może zostać objęta układem po wyrażeniu zgody przez wierzyciela
	wykaz wierzytelności spornych z podaniem imienia i nazwiska albo nazwy wierzycieli, miejsca zamieszkania albo siedziby, ich adresów i wysokości żądanej przez każdego z nich wierzytelności, terminów zapłaty oraz zwięzłym przedstawieniem podstawy sporu
	sumę wierzytelności spornych
	informację, czy dłużnik jest uczestnikiem podlegającego prawu polskiemu lub prawu innego państwa członkowskiego systemu płatności, lub systemu rozrachunku papierów wartościowych, lub niebędącym uczestnikiem podmiotem prowadzącym system interoperacyjny
	informację, czy w jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych dłużnik zatrudniał średniorocznie 250 lub więcej pracowników, lub osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych przekraczający równowartość w złotych 50 milionów euro bądź czy sumy aktywów bilansu dłużnika, sporządzonego na koniec jednego z tych lat, przekroczyły równowartość w złotych 43 milionów euro
Wniosek o otwarcie postępowania sanacyjnego	imię i nazwisko dłużnika albo jego nazwę oraz numer PESEL, albo numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku ich braku – inne dane umożliwiające jego jednoznaczną identyfikację, miejsce zamieszkania albo siedzibę, adres, a gdy dłużnikiem jest spółka osobowa, osoba prawna albo inna jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną – imiona i nazwiska reprezentantów, w tym likwidatorów, jeżeli są ustanowieni, a ponadto w przypadku spółki osobowej – imiona i nazwiska oraz miejsce zamieszkania wspólników odpowiadających za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem
	propozycje układowe wraz ze wstępnym planem restrukturyzacyjnym oraz odpisami propozycji układowych w liczbie wystarczającej do doręczenia wszystkim wierzycielom
	wskazanie miejsc, w których znajduje się przedsiębiorstwo lub inny majątek dłużnika
	wykaz wierzycieli z podaniem imienia i nazwiska albo nazwy oraz miejsca zamieszkania, albo siedziby, adresu i wysokości wierzytelności każdego z nich, terminów zapłaty, z określeniem, czy wierzytelność objęta jest układem z mocy prawa, czy może zostać objęta układem po wyrażeniu zgody przez wierzyciela oraz, czy wierzyciel posiada prawo do głosowania nad układem, a jeżeli nie to wskazanie, z jakiego powodu
	sumę wierzytelności z wyszczególnieniem sumy wierzytelności objętej układem z mocy prawa oraz sumy wierzytelności, która może zostać objęta układem po wyrażeniu zgody przez wierzyciela
	wykaz wierzytelności spornych z podaniem imienia i nazwiska albo nazwy wierzycieli, miejsca zamieszkania albo siedziby, ich adresów i wysokości żądanej przez każdego z nich wierzytelności, terminów zapłaty oraz zwięzłym przedstawieniem podstawy sporu
	sumę wierzytelności spornych
	informację, czy dłużnik jest uczestnikiem podlegającego prawu polskiemu lub prawu innego państwa członkowskiego systemu płatności, lub systemu rozrachunku papierów wartościowych, lub niebędącym uczestnikiem podmiotem prowadzącym system interoperacyjny
	informację, czy w jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych dłużnik zatrudniał średniorocznie 250 lub więcej pracowników, lub osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych przekraczający równowartość w złotych 50 milionów euro bądź czy sumy aktywów bilansu dłużnika, sporządzonego na koniec jednego z tych lat, przekroczyły równowartość w złotych 43 milionów euro

Źródło: https://restrukturyzacja.legal/wniosek-restrukturyzacyjny/.

Skutki otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego

Zgodnie z ustawą z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne układ wiąże wszystkich wierzycieli, których wierzytelności zostały nim objęte. W żaden sposób nie narusza on uprawnień wierzyciela, który w dalszym ciągu może egzekwować swoją wierzytelność zabezpieczoną ograniczonym prawem rzeczowym. Mamy tu na myśli:

• hipotekę,
• zastaw zwykły lub rejestrowy,
• zastaw skarbowy,
• hipotekę morską.

Jeśli ograniczone prawo rzeczowe jest ustanowione na majątku dłużnika, wierzyciel rzeczowy może sięgnąć po swoje uprawnienia w pełni, chyba że uprawniony wyraził zgodę na objęcie wierzytelności zabezpieczonej układem. Wówczas zakres zaspokojenia określa układ pomiędzy wierzycielem a dłużnikami.

Z chwilą uprawomocnienia się postanowienia wydanego przez sąd, stanowiącego o zatwierdzeniu układu, postępowanie zabezpieczające oraz egzekucyjne podjęte względem majątku objętego układem, zostaje zawieszone. Wierzyciel może zgodzić się na podjęcie tych postępowań względem wierzytelności wykraczających poza układ. Ponadto istnieje możliwość uchylenia zajęcia rachunku, jeśli jest to niezbędne do dalszego prowadzenia organizacji.

Chcemy nadmienić, że chcąc poznać dokładne skutki postępowania restrukturyzacyjnego, należy je odrębnie przeanalizować w nawiązaniu do każdego rodzaju postępowania.

Postępowanie restrukturyzacyjne – wady i zalety

Postępowanie restrukturyzacyjne wiąże się zarówno z wadami, jak i zaletami. Jednak korzyści, jakie płyną z tego rozwiązania, zdecydowanie przewyższają jego słabe strony.

Plusy:

• „zgrupowanie” wszystkich wierzycieli w ramach jednego postępowania,
• duże możliwości w obrębie restrukturyzacji zobowiązań,
• ochrona przed egzekucją – szansa na uratowanie firmy,
• znaczący wpływ dłużnika oraz wierzycieli na przebieg postępowania, w tym na kształt układu.

Minusy:

• długie kolejki w sądach oznaczające konieczność oczekiwania na rozstrzygnięcie sprawy,
• trudności w uzyskaniu poparcia wśród wierzycieli dla złożonych propozycji układowych,
• ryzyko podjęcia niewłaściwych decyzji przez dłużnika i wierzycieli.