Co to jest restrukturyzacja zadłużenia?

Rosnące koszty prowadzenia działalności, inflacja i zmiany podatkowe sprawiają, że coraz więcej przedsiębiorców ma problemy finansowe, ale też szuka sposobów na odzyskanie płynności. Zamiast ogłaszać upadłość, ratunkiem może być restrukturyzacja zadłużenia. To w pełni legalna procedura, która pozwala dostosować warunki spłaty zobowiązań do rzeczywistych możliwości dłużnika. Dowiedz się, co to jest restrukturyzacja zadłużenia i sprawdź, jak napisać wniosek o restrukturyzację zadłużenia.
Czym jest restrukturyzacja zadłużenia?

Restrukturyzacja zadłużenia to proces, którego celem jest uniknięcie upadłości poprzez odzyskanie zdolności do regulowania zobowiązań. Może z niej skorzystać zarówno przedsiębiorca (osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą lub spółka), jak i – w określonych przypadkach – osoba fizyczna nieprowadząca działalności.

Ważne jest zarówno to, aby wiedzieć, co to jest restrukturyzacja zadłużenia, jak i poznanie najważniejszych zalet tego procesu, czyli dalsze funkcjonowanie firmy i zaspokojenie wierzycieli w możliwie najwyższym stopniu.

Jakie są rodzaje restrukturyzacji zadłużenia?

W 2025 roku w Polsce obowiązują cztery główne tryby restrukturyzacji, które zostały określone w ustawie Prawo restrukturyzacyjne. Różnią się stopniem zaangażowania sądu czy zakresem ochrony dłużnika. Powinieneś dopasować rodzaj restrukturyzacji długu do sytuacji finansowej, liczby wierzycieli i poziomu zadłużenia. Sprawdź, jakie są rodzaje restrukturyzacji zadłużenia.

Postępowanie o zatwierdzenie układu

To najprostsza i najszybsza forma restrukturyzacji skierowana dla przedsiębiorców, którzy są w stanie samodzielnie porozumieć się z wierzycielami. Dlatego dłużnik samodzielnie przygotowuje propozycje układowe, testy zaspokojenia wierzycieli i zbiera głosy od wierzycieli (jednak dobrym pomysłem jest skorzystanie z pomocy doradcy restrukturyzacyjnego). 

Przyspieszone postępowanie układowe

Ten tryb stosuje się w przypadku większej liczby wierzycieli, co utrudnia uzyskanie zgody większości z nich. Sąd otwiera postępowanie i wyznacza nadzorcę sądowego, który przejmuje kontrolę nad głosowaniem nad układem, a do tego czuwa nad interesami wierzycieli.

Przyspieszone postępowanie układowe zapewnia ochronę przed egzekucją komorniczą. 

Średni czas trwania tego postępowania to często 3 miesiące.

Postępowanie układowe

Postępowanie układowe sprawdzi się w przypadku przedsiębiorców z bardziej złożoną strukturą zadłużenia lub gdy wierzytelności sporne przekraczają 15%. Proces ten prowadzi nadzorca sądowy, a całe postępowanie odbywa się pod ścisłym nadzorem sądu.

Warto podkreślić, że postępowanie układowe jest bardziej formalne i dłuższe w porównaniu do wcześniej wspomnianych trybów, ale za to zapewnia pełną ochronę majątku przed egzekucją. Umożliwia też elastyczniejsze dopasowanie warunków spłaty do realnych możliwości dłużnika.

Postępowanie sanacyjne

To najbardziej kompleksowy tryb restrukturyzacji, przeznaczony dla przedsiębiorstw w głębokim kryzysie. Obejmuje zarówno zmianę struktury zadłużenia, jak i działania naprawcze – np. redukcję zatrudnienia, rozwiązanie niekorzystnych umów itp.

W trakcie postępowania sanacyjnego majątek nadzoruje zarządca sądowy.

Jak przeprowadzić restrukturyzację zadłużenia krok po kroku?

1. Ocena sytuacji finansowej – konieczne jest przygotowanie audytu finansowego, w tym zestawienia zobowiązań i należności. Stanowi to podstawę do oceny, czy możliwe jest uratowanie działalności, czy raczej nieuniknione jest ogłoszenie upadłości.
2. Wybór trybu restrukturyzacji – zależny od liczby wierzycieli, wysokości zobowiązań i skali problemów finansowych.
3. Przygotowanie planu restrukturyzacji – zawiera m.in. analizę ekonomiczną przedsiębiorstwa, propozycje układowe, prognozy finansowe i sposoby na poprawę płynności finansowej. Od 2025 roku plan musi również uwzględniać test zaspokojenia wierzycieli.
4. Negocjacje z wierzycielami – podczas których dłużnik przedstawia wierzycielom propozycje układowe np. zmniejszenie długu, odroczenie terminów płatności lub rozłożenie spłaty na raty. 
5. Złożenie wniosku do sądu – jeżeli większość wierzycieli zaakceptuje plan, dłużnik składa wniosek do sądu restrukturyzacyjnego o zatwierdzenie układu. Wniosek zawiera m.in. plan restrukturyzacyjny, test zaspokojenia wierzycieli, listę wierzycieli i wyniki głosowania. Jeśli układ spełnia wymogi, sąd go zatwierdza, a dłużnik zyskuje ochronę przed egzekucją.
6. Realizacja planu restrukturyzacji – po zatwierdzeniu układu rozpoczyna się okres jego realizacji, który jest monitorowany elektronicznie przez KRZ.
7. Zakończenie postępowania restrukturyzacyjnego – po wykonaniu wszystkich zobowiązań określonych w układzie sąd wydaje postanowienie o zakończeniu postępowania restrukturyzacyjnego. Tym samym dłużnik odzyskuje pełną kontrolę nad majątkiem i może dalej prowadzić działalność gospodarczą.

Jak napisać wniosek o restrukturyzację zadłużenia?

Wniosek o restrukturyzację zadłużenia powinien zostać napisany zgodnie z wymogami Prawa restrukturyzacyjnego. Pamiętaj, że od jakości pisma zależy to, czy sąd lub wierzyciele zaakceptują plan spłaty. Dokument zatem musi jasno przedstawiać sytuację finansową dłużnika, przyczyny problemów i realne możliwości uregulowania zobowiązań.

Najważniejsze elementy wniosku o restrukturyzację zadłużenia:

• dane dłużnika – imię, nazwisko lub nazwa firmy, adres NIP/PESEL i dane kontaktowe;
• opis sytuacji finansowej – aktualne dochody, wydatki, posiadany majątek i zestawienie wszystkich zobowiązań;
• uzasadnienie wniosku – wskazanie przyczyny zadłużenia i przesłanek uzasadniających restrukturyzację;
• propozycja układu – konkretne sposoby spłaty zobowiązań np. rozłożenie długu na raty, redukcja części zobowiązań, umorzenie odsetek itp.;
• harmonogram spłat – możliwy do zrealizowania plan spłaty z określeniem wysokości rat i terminów spłat;
• załączniki – m.in. dokumenty finansowe, potwierdzenia zadłużenia, oświadczenia o majątku, we wniosku o restrukturyzację zadłużenia może też być konieczne dodanie testu zaspokojenia wierzycieli.

Taki wniosek należy złożyć do właściwego sądu restrukturyzacyjnego, przekazać doradcy restrukturyzacyjnemu lub przesłać dokument drogą elektroniczną przez Krajowy Rejestr Zadłużonych (KRZ).

Na czym polega restrukturyzacja zadłużenia osoby fizycznej?

Możliwa jest także restrukturyzacja zadłużenia osoby fizycznej, która może skorzystać z dwóch rozwiązań dopasowanych do swojej sytuacji:

1. restrukturyzacja w ramach działalności gospodarczej (JDG) – na zasadach Prawa restrukturyzacyjnego (tak jak przedsiębiorcy),
2. układ konsumencki – opcja skierowana dla osób, które nie prowadzą działalności gospodarczej, ale nie są jeszcze niewypłacalne w rozumieniu przepisów o upadłości konsumenckiej.

Restrukturyzacja konsumencka pozwala zawrzeć z wierzycielami porozumienie zatwierdzane przez sąd. Celem tych działań jest uniknięcie egzekucji i ochrona majątku dłużnika, dzięki spłacie zobowiązań dostosowanych do realnych możliwości dłużnika. Działania te mogą obejmować m.in.:

• umorzenie części odsetek lub kosztów windykacji,
• odroczenie terminu płatności,
• rozłożenie długu na raty.

Co to jest restrukturyzacja zadłużenia? – FAQ