Presja rynku, słabe zbiory i rosnące koszty prowadzenia gospodarstwa to tylko niektóre przyczyny problemów finansowych, z którymi muszą zmierzyć się rolnicy. Często prowadzi to do realnego zagrożenia wystąpienia niewypłacalności. Jednak Prawo restrukturyzacyjne daje możliwość uratowania gospodarstwa przed upadłością. Wyjaśniamy, na czym polega restrukturyzacja małych gospodarstw rolnych i jakie zapewnia korzyści.
Spis treści
Na czym polega restrukturyzacja małych gospodarstw rolnych?
Restrukturyzacja małego gospodarstwa rolnego to proces ściśle uregulowany w ustawie Prawo restrukturyzacyjne. Umożliwia uniknięcie postępowania upadłościowego i przywrócenie zdolności do kontynuowania działalności rolniczej. Wskażemy krok po kroku, na czym polega postępowanie restrukturyzacyjne małych gospodarstw rolnych.
Ocena sytuacji finansowej i przygotowanie planu restrukturyzacyjnego
Pierwszym krokiem w restrukturyzacji gospodarstwa jest dokładna analiza sytuacji majątkowej i zobowiązań rolnika. Na podstawie tych informacji opracowuje się plan restrukturyzacyjny, który zawiera m.in. opis majątku czy też propozycje układu z wierzycielami.
Przygotowanie wniosku o otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego
Po opracowaniu planu rolnik lub jego pełnomocnik składają w sądzie rejonowym wniosek o otwarcie jednego z czterech postępowań restrukturyzacyjnych. Wniosek powinien zawierać:
- test prywatnego wierzyciela (jeśli jest wymagany),
- spis wierzytelności,
- plan restrukturyzacyjny,
- wykaz majątku.
Od chwili otwarcia postępowania rolnik zyskuje ochronę przed egzekucją.
Zawarcie układu z wierzycielami
Najważniejszym etapem procesu jest układ z wierzycielami, czyli porozumienie określające sposób i termin spłaty zadłużenia. Układ może przewidywać:
- umorzenie części należności,
- odroczenie terminów płatności,
- konwersję długu na udziały,
- rozłożenie spłat na dogodne raty.
Następnie odbywa się głosowanie wierzycieli, po czym sąd musi zatwierdzić układ – jeśli tak się stanie, warunki zawarte w układzie są wiążące dla wszystkich wierzycieli, także dla tych, którzy głosowali przeciw.
Wykonanie układu i nadzór nad jego realizacją
Po zatwierdzeniu układu następuje realizacja układu, czyli m.in. spłata zobowiązań zgodnie z ustaloną kolejnością i harmonogramem. W tym okresie nadzorca układu lub zarządca kontroluje przebieg realizacji planu i składa sprawozdania do sądu.
Jeżeli rolnik wywiązuje się z ustaleń, sąd po zakończeniu okresu układowego wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania restrukturyzacyjnego. Co to oznacza? Odzyskanie pełnej zdolności do zarządzania majątkiem i prowadzenia gospodarstwa bez dalszej ochrony sądowej.
Co powinien zawierać plan restrukturyzacji małych gospodarstw rolnych?
Plan restrukturyzacyjny stanowi fundament całego postępowania i musi być sporządzony zgodnie z wymogami wskazanymi w ustawie Prawo restrukturyzacyjne. Powinien obejmować:
- diagnozę przyczyn trudności finansowych, czyli np. analizę czynników rynkowych, kosztowych i organizacyjnych;
- opis majątku gospodarstwa np. gruntów, maszyn, zwierząt hodowlanych i należności;
- aktualny bilans finansowy i prognozę przepływów pieniężnych np. przewidywane zyski z tegorocznych zbiorów;
- propozycje restrukturyzacyjne np. redukcję zadłużenia, odroczenie terminów płatności itp.;
- opis planowanych działań naprawczych np. zmiana profilu produkcji, optymalizacja kosztów itp.;
- harmonogram realizacji układu i sposób monitorowania postępów;
- ocenę możliwości wykonania układu, potwierdzoną przez doradcę restrukturyzacyjnego.
Zmiany wprowadzone w 2025 roku sprawiają, że podczas sporządzania planu restrukturyzacji małego gospodarstwa możesz wykorzystać dane z ewidencji ARiMR i KRZ.
Jaki rodzaj restrukturyzacji najczęściej wybierają właściciele małych gospodarstw?
Wybór rodzaju procesu restrukturyzacji małego gospodarstwa zależy od złożoności sprawy i liczby wierzycieli. Często rolnicy decydują się na postępowanie o zatwierdzeniu układu (dotyczy to osób z ograniczoną liczbą wierzycieli, którzy chcą szybko uregulować swoje zobowiązania).
Postępowanie o zatwierdzeniu układu to efektywna metoda w przypadku małych gospodarstwa, ponieważ:
- jest szybka i wymaga najmniejszej ilości formalności,
- pozwala rolnikowi zachować pełną kontrolę nad gospodarstwem,
- daje ochronę przed egzekucją po obwieszczeniu w Krajowym Rejestrze Zadłużonych (KRZ),
- może być prowadzona online.
Z jakich jeszcze typów procesów restrukturyzacji może skorzystać właściciel małego gospodarstwa? Do wyboru są także 3 pozostałe metody:
- przyspieszone postępowanie układowe,
- postępowanie układowe,
- postępowanie sanacyjne.
Restrukturyzacja małych gospodarstw – FAQ
Proces restrukturyzacji może rozpocząć każdy rolnik prowadzący działalność gospodarczą, który utracił zdolność do terminowego regulowania zobowiązań lub znajduje się w stanie zagrożenia niewypłacalnością.
Nie, restrukturyzacja nie oznacza automatycznego umorzenia wszystkich zobowiązań. Zakres redukcji zależy od negocjacji i zgody wierzycieli oraz zatwierdzenia przez sąd.
Zależy to od rodzaju restrukturyzacji – najszybsze jest postępowanie o zatwierdzenie układu, które może zakończyć się w ciągu 3-4 miesięcy. Przy bardziej złożonych sytuacjach i większej liczbie wierzycieli może zostać zastosowane postępowanie sanacyjne, które trwa od 12 do 24 miesięcy.
Jak najwcześniej. Zdecyduj się na rozpoczęcie procesu restrukturyzacji, gdy pojawią się pierwsze oznaki utraty płynności finansowej np. problemy z terminowym spłacaniem zobowiązań wobec dostawców. Szybkie działania zapewniają najskuteczniejsze działanie i najlepsze warunki podczas negocjacji z wierzycielami.
