Czym jest masa upadłościowa? Sprawdź, co wchodzi w jej skład!

Masa upadłościowa jest kluczowym pojęciem w prawie upadłościowym, obejmującym wszystkie składniki majątku dłużnika, które mogą zostać użyte do zaspokojenia roszczeń wierzycieli. Dziś powiemy więcej na jej temat, zwracając szczególną uwagę na to, co wchodzi w jej skład oraz co oznacza likwidacja masy upadłości. Zapraszamy do lektury!

Czym jest masa upadłościowa?

Masa upadłościowa to zbiór wszystkich aktywów osoby zadłużonej, które podlegają zajęciu i likwidacji w celu zaspokojenia wierzycieli w postępowaniu upadłościowym. 

Powstaje z dniem ogłoszenia upadłości i istnieje do czasu zakończenia postępowania upadłościowego. To, innymi słowy, cały majątek upadłego, który w dniu ogłoszenia upadłości staje się odrębnym bytem prawnym. 

Nie należy już do upadłego, lecz do masy upadłości. W jej skład wchodzą zarówno majątek ruchomy, jak i nieruchomy, a także inne prawa majątkowe. 

W momencie zaspokojenia wszystkich roszczeń wierzycieli lub stwierdzeniu braku takich roszczeń sąd upadłościowy zamyka postępowanie upadłościowe, a masa upadłości przestaje istnieć.

Co wchodzi w skład masy upadłościowej?

W skład masy upadłości wchodzi cały majątek należący do upadłego w dniu ogłoszenia upadłości oraz majątek nabyty przez niego w toku postępowania upadłościowego, z pewnymi wyjątkami określonymi w ustawie Prawo upadłościowe. Masa upadłościowa obejmuje różnorodne elementy majątku dłużnika, w tym:

• nieruchomości – domy, mieszkania, budynki, grunty czy lokale użytkowe itp.,
• ruchomości – samochody, maszyny i sprzęt, meble, towary handlowe itp.,
• środki finansowe – gotówkę, konta bankowe oraz lokaty,
• wierzytelności – należności dłużnika od innych podmiotów,
• prawa majątkowe – patenty, licencje czy udziały w spółkach, znaki towarowe itp.

Co nie zalicza się w skład masy upadłościowej?

Nie wszystkie aktywa dłużnika wchodzą w skład masy upadłościowej. Wyłączone mogą być:

• przedmioty, które niezbędne są do codziennego życia, takie jak odzież, biżuteria czy podstawowe wyposażenie domu oraz narzędzia osobistego użytku i przedmioty o wartości nieużytecznej, w tym np. pamiątki czy zdjęcia itd.,
• narzędzia pracy niezbędne do wykonywania zawodu,
• środki na utrzymanie, czyli kwoty konieczne do utrzymania osoby zadłużonej oraz jego rodziny,
• alimenty, czyli środki przeznaczone na utrzymanie dzieci lub innych osób uprawnionych,
• niektóre należności dłużnika – należności alimentacyjne, świadczenia z ubezpieczeń społecznych, świadczenia z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, odszkodowania za szkodę na osobie itp.,
• inne składniki, w tym przedmioty, które zgodnie z przepisami prawa nie podlegają egzekucji.

Kto decyduje o składnikach majątku wchodzących do masy upadłości?

O tym, co wchodzi w skład masy upadłości, nie decyduje upadły, jak mogłoby się wydawać, lecz sędzia-komisarz. Działa on na podstawie art. 61 Prawa upadłościowego, zgodnie z którym z chwilą ogłoszenia upadłości majątek dłużnika staje się masą upadłości. 

Oznacza to, że do masy upadłości wchodzi wszystko, co należy do upadłego w dniu ogłoszenia upadłości, z pewnymi wyjątkami określonymi w ustawie. Sędzia-komisarz może również zadecydować o włączeniu do masy upadłości składników majątku, które zostały zbywane przez upadłego w określonym czasie przed ogłoszeniem upadłości, jeżeli dojdzie do wniosku, że zbycie to miało na celu pokrzywdzenie wierzycieli.

W razie wątpliwości co do składników masy upadłości, sędzia-komisarz może zasięgnąć opinii syndyka. Jest to osoba, która zarządza masą upadłości i reprezentuje upadłego w postępowaniu upadłościowym. 

Warto dodać, że wierzyciele upadłego mogą również zgłaszać swoje roszczenia co do składników masy upadłości. Jeżeli wierzyciel kwestionuje, czy dany składnik majątku należy do masy upadłości, może on wnieść skargę do sądu upadłościowego.

Czy możesz złożyć wniosek o wyłączenie z masy upadłości?

Wniosek o wyłączenie z masy upadłości może złożyć kilka osób, a dokładniej mówiąc:

• wierzyciel,
• dłużnik,
• inne osoby.

Wierzyciel ma prawo wnioskować o wyłączenie z masy upadłości składnika majątku, jeśli uważa, że ten składnik nie należy do dłużnika. Dzieje się tak np. w przypadku, gdy osoba zadłużona posiadała przedmiot na podstawie umowy leasingu i został on włączony do masy upadłości. 

Poza tym wniosek o wyłączenie z masy upadłości konkretnego składnika majątku może być złożony przez dłużnika, jeżeli ten twierdzi, że dany składnik nie należy do masy upadłości. Może to dotyczyć np. przedmiotów osobistych dłużnika, narzędzi pracy, alimentów. 

Oprócz wierzycieli i dłużnika wniosek o wyłączenie z masy upadłości mogą złożyć również inne osoby, które mogą mieć interes prawny w danym składniku majątku. Może to dotyczyć współwłaścicieli danego przedmiotu, zastawników lub użytkowników wieczystych.

Wniosek o wyłączenie z masy upadłości musi być sporządzony na piśmie i zawierać określone informacje, w tym m.in.:

• dane identyfikacyjne wnioskodawcy (imię, nazwisko, adres),
• dane identyfikacyjne upadłego,
• oznaczenie sądu upadłościowego,
• wskazanie składnika majątku, o którego wyłączenie z masy upadłości wnioskodawca wnosi,
• uzasadnienie wniosku, w tym dowody na poparcie twierdzeń wnioskodawcy.

Do wniosku należy dołączyć opłatę sądową. Co istotne, wniosek można złożyć w każdym czasie trwania postępowania upadłościowego. Składa się go w sądzie upadłościowym, który prowadzi postępowanie upadłościowe. Może być wysłany pocztą lub złożony osobiście w kancelarii. Sąd upadłościowy rozpoznaje go na posiedzeniu z udziałem wnioskodawcy, syndyka i innych osób zainteresowanych. Na postanowienie sądu przysługuje skarga powoda i apelacja.

Jak wygląda w praktyce likwidacja masy upadłości?

Likwidacja masy upadłości to proces polegający na sprzedaży składników majątku upadłego w celu zaspokojenia roszczeń jego wierzycieli. Dokonuje jej syndyk, czyli osoba wyznaczona przez sąd upadłościowy do zarządzania masą upadłości. Cała procedura przebiega w następujący sposób:

• sporządzenie spisu inwentarza masy upadłości – syndyk sporządza spis wszystkich składników majątku wchodzących w skład masy upadłości,
• utworzenie planu likwidacyjnego masy upadłości – syndyk sporządza plan likwidacyjny, w którym określa sposób i terminy sprzedaży składników majątku upadłego. Dokument ten podlega zatwierdzeniu przez sędziego-komisarza,
• sprzedaż składników masy upadłości – syndyk sprzedaje składniki majątku upadłego na zasadach określonych w planie likwidacyjnym. Może to nastąpić w drodze przetargu, aukcji lub sprzedaży z wolnej ręki,
• zaspokojenie roszczeń wierzycieli upadłego – syndyk z uzyskanych ze sprzedaży środków zaspokaja roszczenia wierzycieli upadłego zgodnie z kolejnością ich zaspokojenia określoną w ustawie Prawo upadłościowe,
• zamknięcie postępowania upadłościowego – po zaspokojeniu wszystkich roszczeń wierzycieli bądź stwierdzeniu braku takich roszczeń, sąd upadłościowy zamyka postępowanie upadłościowe.

Chcemy dodać, że podczas likwidacji masy upadłości syndyk działa pod nadzorem sędziego-komisarza. Wierzyciele upadłego mają prawo zgłaszać do niego swoje roszczenia i uczestniczyć w posiedzeniach zgromadzenia wierzycieli. Osoby, które uważają, że dany składnik majątku nie należy do masy upadłości, mogą wnioskować do sądu o jego wyłączenie z masy upadłości.

Jakie są zalety i wady masy upadłościowej?

Masa upadłościowa jest fundamentalnym elementem postępowania upadłościowego, którego głównym założeniem jest zaspokojenie roszczeń wierzycieli poprzez likwidację majątku dłużnika. Zalety, jakie wynikają z omawianej procedury, to przede wszystkim:

• uporządkowanie sytuacji finansowej upadłego – masa upadłościowa umożliwia wyjście na prostą przez dłużnika pod względem finansowym i zaspokojenie roszczeń jego wierzycieli w sposób sprawiedliwy i przejrzysty,
• ochrona wierzycieli – masa upadłościowa chroni wierzycieli przed pokrzywdzeniem przez upadłego, który mógłby np. zbyć swój majątek przed ogłoszeniem upadłości,
• zaspokojenie roszczeń wierzycieli – masa upadłościowa służy zaspokojeniu roszczeń wierzycieli upadłego w sposób proporcjonalny do wysokości ich należności,
• uczciwa konkurencja – masa upadłościowa zapewnia uczciwą konkurencję na rynku, uniemożliwiając upadłemu kontynuowanie działalności gospodarczej i krzywdzenie przy tym innych przedsiębiorców.

Niemniej, z masą upadłościową wiążą się słabe strony. Otóż:

• jest to długi proces – postępowanie upadłościowe jest długotrwałe i skomplikowane, co może negatywnie wpływać na sytuację upadłego i jego wierzycieli,
• postępowanie upadłościowe wiąże się z wysokimi kosztami, które pokrywa masa upadłościowa, co może zmniejszyć kwotę zaspokojenia roszczeń wierzycieli,
• istnieje ryzyko utraty majątku przez upadłego – dłużnik traci cały swój majątek, co może mieć negatywne konsekwencje dla jego życia osobistego i zawodowego,
• upadłość ma negatywny wpływ na wizerunek upadłego, co może utrudniać mu znalezienie pracy lub założenie nowej firmy w przyszłości.

Co jeszcze warto wiedzieć o masie upadłościowej?

Masa upadłościowa jest zbiorem aktywów, a jego skład jest dokładnie uregulowany. Z jednej strony służy ochronie wierzycieli i zapewnieniu uczciwej konkurencji na rynku, z drugiej strony może mieć negatywne konsekwencje dla upadłego. Zarządzanie nią wymaga precyzyjnych działań syndyka i jest kluczowe dla sprawiedliwego podziału środków. Otóż dla wierzycieli masa upadłościowa stanowi główne źródło zaspokojenia ich roszczeń. Przebieg całego procesu jest kluczowy, aby ci mogli odzyskać jak najwięcej środków z majątku jednostki zadłużonej.