Wyjawienie majątku dłużnika – co to takiego?

Jeśli masz problemy z odzyskaniem należności od dłużnika, dobrym rozwiązaniem może okazać się złożenie wniosku o wyjawienie majątku. Podpowiadamy, jak wypełnić potrzebne dokumenty i tłumaczymy, w jaki sposób przebiega cały proces. Postępowanie może pomóc w skutecznej egzekucji długu, dlatego warto zainteresować się tematem. Zacznijmy od początku.

Na czym polega wyjawienie majątku dłużnika?

Kwestię złożenia wykazu majątku przez osobę zadłużoną reguluje Kodeks postępowania cywilnego. Znajdziemy w nim dosyć złożoną definicję tego zagadnienia. W prostych słowach można jednak powiedzieć, że wyjawienie majątku dłużnika to nic innego, jak sporządzenie przez niego listy posiadanych składników majątku. Trzeba dodatkowo wskazać, gdzie one się znajdują. Procedura obejmuje także należne dłużnikowi wierzytelności oraz inne prawa majątkowe. Krótko mówiąc, wyjawienie majątku dłużnika dotyczy wszystkiego, co posiada lub co mu się należy. Osoba zadłużona jest zobowiązana podać kompletną i szczegółową listę posiadanego przez siebie majątku – inaczej może spotkać ją odpowiedzialność karna. W związku z tym Kodeks postępowania cywilnego podaje nawet tekst stosownego przyrzeczenia: „świadomy znaczenia mych słów i odpowiedzialności przed prawem zapewniam, że złożony przeze mnie wykaz majątku jest prawdziwy i zupełny”.

Wyjawienie majątku dłużnika – co może zająć komornik?

Do rozpoczęcia egzekucji komorniczej zawsze potrzebny jest odpowiedni dokument (tytuł wykonawczy nadany przez sąd). Taka windykacja odbywa się najczęściej z majątku wskazanego przez wierzyciela. Komornik może więc, w celu ściągnięcia długu, zając konto bankowe, wynagrodzenie czy też emeryturę lub rentę. W przypadku rachunku bankowego oczywiście obowiązują go pewne ograniczenia. Nie wyczyści go „do zera”, ale pozostawi kwotę równą ustawowemu minimalnemu wynagrodzeniu, aby zapewnić dłużnikowi utrzymanie. Ma prawo wkroczyć do mieszkania osoby zadłużonej i zająć przedmioty ruchome, takie jak telewizor czy laptop. Jeśli wierzytelność opiewa na wyjątkowo dużą kwotę, zainteresować może się także nieruchomościami posiadanymi przez dłużnika. To samo dotyczy wierzytelności i innych praw majątkowych.

Wniosek o wyjawienie majątku dłużnika – pierwszy krok

Zacznijmy od samego początku – kto może wystąpić o wyjawienie majątku dłużnika? Zazwyczaj jest to sam wierzyciel, ale uprawniony bywa też komornik (w przypadku windykacji z urzędu). Pismo składa się zazwyczaj w sądzie właściwym dla miejsca zamieszkania dłużnika. W przypadku, gdy zadłużona jest firma, będzie to miejsce siedziby spółki. Osoba składająca wniosek o wyjawienie majątku dłużnika musi wnieść stosowną opłatę – na dzień 6 grudnia 2022 r., według przepisów o opłatach sądowych, jest to 200 zł. Wiemy już kto i gdzie, pozostaje jeszcze kwestia „kiedy?”. Wierzyciel ma prawo złożyć stosowne dokumenty zarówno w trakcie, jak i przed rozpoczęciem postępowania egzekucyjnego.

Przechodzimy teraz do sedna sprawy, czyli wyjawienie majątku dłużnika – wzór wniosku. Co musi zawierać taki dokument? Oprócz oczywistych detali, takich jak data i podpis składającego wniosek, powinny znaleźć się tam również:

• dane dłużnika i wierzyciela;
• oznaczenie właściwego dla wniosku sądu;
• tytuł (np. „wniosek o nakazanie dłużnikowi wyjawienia majątku”);
• prośba o sporządzenie przez dłużnika listy składników majątku i złożenie przyrzeczenia;
• uzasadnienie (krótki opis okoliczności);
• wskazanie komornika prowadzącego egzekucję;
• wykaz załączników (m.in. potwierdzenie wniesienia opłaty sądowej).

Wniosek o wyjawienie majątku dłużnika – wzór sprawia, że sporządzenie dokumentu przestaje być sprawą skomplikowaną!

Wyjawienie majątku – pytania do dłużnika i sprawa w sądzie

Wiemy już, w jaki sposób wnioskuje się o sporządzenie przez osobę zadłużoną wykazu majątku. Co dzieje się, gdy już złożymy odpowiednie dokumenty? Jak wygląda wyjawienie majątku dłużnika przed sądem? Na początek organ wymiaru sprawiedliwości zapoznaje się ze sprawą, rozważa argumenty obu stron i podejmuje decyzję. Jeśli stwierdzi, że dłużnik powinien sporządzić wykaz majątku, wyznacza krótki termin na sporządzenie listy – zazwyczaj nie dłużej niż 7 dni. Wyjawienie majątku dłużnika zazwyczaj ma formę pisemnego dokumentu. Rzadziej zdarza się, że odbywa się ustnie i zostaje wpisane do protokołu rozprawy. Dlaczego sprawy o wyjawienie majątku dłużnika przed sądem są tak skuteczne? Bo sędzia ma do dyspozycji kilka środków przymusu, które skutecznie zniechęcają dłużnika do odmowy wykonania żądania: grzywna, kara pozbawienia wolności do 30 dni lub doprowadzenie przed sąd przez policję.

Wierzyciel, wnioskując o sporządzenie przez dłużnika wykazu majątku, może wymagać od niego odpowiedzi na konkretne pytania. Ich zadawanie nie jest obowiązkowe, ale może pomóc lepiej poznać sytuację majątkową zadłużonego. Wyjawienie majątku – pytania do dłużnika, które możesz zadać, to:

• czy dłużnik posiada należne wierzytelności – od kogo, w jakich kwotach;
• czy obciążają go inne zaległe długi;
•  czy dłużnik jest właścicielem jakichś nieruchomości;
• czy dłużnik posiada niewymienione wcześniej prawa majątkowe;
• czy opłaca składki ZUS;
• czy dłużnik jest zatrudniony – w jakiej formie (umowa o pracę, umowa o dzieło, itd.);
• czy ma prawo jazdy, korzysta z własnego samochodu?

Pamiętaj, że pytań nie musisz zadawać osobiście. Jeśli udostępnisz je wcześniej sądowi – zrobi to za Ciebie.

Wyjawienie majątku dłużnika – dalsze postępowanie

Złożyłeś wniosek o wyjawienie majątku dłużnika, a ten został przyjęty. Po rozprawie sądowej znasz już składniki majątku osoby, wobec której odgrywasz rolę wierzyciela. Ale co dalej? Skoro dowiedziałeś się, co posiada Twój dłużnik, możesz teraz zwrócić się do komornika. W takich sytuacjach na jaw wychodzą często nowe informacje i możliwa staje się egzekucja ze składników majątku, o których istnieniu wcześniej nie wiedziałeś. Co, jeśli procedura wyjawienia majątku dłużnika przez sąd nie przyniesie pożądanych skutków – nie wykaże żadnych nowych tytułów własności, z których mógłbyś ściągnąć swoje należności? W takim wypadku postępowanie egzekucyjne zostanie umorzone. Można je jednak wznowić w przyszłości, gdy dłużnik poprawi swoją sytuację finansową.