W jakich sytuacjach może dojść do przedawnienia długów?

Wszyscy wiemy o tym, że długi należy spłacać. Jednak w życiu bywa różnie i zdarzają się sytuacje, przez które nawet stabilna sytuacja finansowa może zostać zaburzona. Naprawdę niewiele trzeba, aby wpaść w spiralę zadłużenia. Przedawnienie długu to wyjście awaryjne, z którego mogą skorzystać zadłużeni, aby uniknąć zapłaty. Czy to legalne? Całkowicie! Sprawdź, po jakim czasie dług się przedawnia, gdzie możesz to sprawdzić i, czy musisz udowodnić przedawnienie się swojego długu.

Przedawnienie długów – definicja

Przedawnienie długu nie jest magicznym sposobem na jego zniknięcie. Pomimo tego, że zadłużenie wciąż obowiązuje, to z momentem przedawnienia wierzyciel traci prawną możliwość do jego dochodzenia. Oznacza to, że od tego momentu dłużnik nie może być ścigany przez komornika, sąd czy firmę zajmującą się windykacją, a dług zamienia się w zobowiązanie naturalne. Następuje to jednak tylko wtedy, kiedy od momentu powstania zobowiązania przez określony w przepisach okres, wierzyciel nie podejmował żadnych działań prowadzących do wyegzekwowania wierzytelności.

Co ciekawe, jeśli dana osoba nie wie, że dług jest przedawniony i spłaci zobowiązanie naturalne w całości lub części, to nie może dochodzić zwrotu wpłaconej kwoty od wierzyciela. Właśnie na to liczą firmy windykacyjne.

Przedawnienie długu – ustawa prawna

Szczegóły dotyczące przedawnienia długów regulowane są przez artykuł 117. § 1. Kodeksu Cywilnego. 

Jest to stosunkowo nowa ustawa z 2018 roku, która wprowadziła skrócone terminy przedawnienia. Wcześniej okres ten wynosił 10 lat. 

Warto także wspomnieć tutaj o jednym z zapisów znajdujących się w tym artykule, który mówi, że: „W wyjątkowych przypadkach sąd może, po rozważeniu interesów stron, nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi, jeżeli wymagają tego względy słuszności”.

Kogo dotyczy przedawnienie długów?

Przedawnieniu ulegają jedynie roszczenia majątkowe, czyli różnego rodzaju zobowiązania finansowe np. pożyczki czy kredyty. Co ciekawe, sytuacja ta nie dotyczy kredytów hipotecznych, które regulowane są oddzielną ustawą. W takim przypadku bank może dochodzić swojej należności, nawet po przedawnieniu się długu, jednak wyłącznie do wysokości sumy hipotecznej i z ograniczeniem do nieruchomości zabezpieczonej hipoteką.

Przedawnieniu nie ulegają także:

• roszczenia zniesienia współwłasności,
• roszczenia wydobywcze,
• roszczenia negatoryjne.

Nowelizacja przepisów z 2018 roku została wprowadzona głównie w celu ochrony konsumentów, którzy do tej pory masowo byli pozywani przez firmy windykacyjne w sprawie przedawnionych długów. Obecnie w podobnej sytuacji, to sąd z urzędu sprawdza, czy dana sprawa nie dotyczy przedawnionego długu.

Kiedy dochodzi do przedawnienia długów?

Według nowych przepisów czas, po którym następuje przedawnienie długu, został skrócony aż o 4 lata. Obecnie podstawowy termin to 6 lat, natomiast długi związane z prowadzeniem działalności gospodarczej przedawniają się po 3 latach. Taki sam termin dotyczy świadczeń okresowych. Szczegółowe zestawienie, znajdziesz poniżej.

10 letni okres przedawnienia:

• nieopłacone składki ZUS powstałe przed 2012 rokiem.

6 letni okres przedawnienia:

• długi spadkowe.

5 letni okres przedawnienia:

• nieopłacony podatek dochodowy,
• nieopłacony podatek VAT,
• nieopłacone składki ZUS powstałe po 2012 roku.

3 letni okres przedawnienia:

• kredyt lub pożyczka,
• czynsz za najem lokalu,
• czesne za studia,
• opłata za usługi telekomunikacyjne,
• składki na ubezpieczenie.

2 letni okres przedawnienia:

• debet na rachunku bankowym.

Roczny okres przedawnienia:

• mandat za brak biletu komunikacyjnego.

Od kiedy liczy się przedawnienie długu?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami termin przedawnienia przypada zawsze na ostatni dzień roku kalendarzowego, niezależnie od terminu powstania zobowiązania. Oznacza to, że w niektórych przypadkach termin ten może wydłużyć się o kilka miesięcy lub nawet prawie cały rok. Najlepiej zobrazować to na prostym przykładzie:

Pan Krystian podpisał w banku umowę kredytową z datą 4 luty 2018. Według starych zasad, jego dług przedawniłby się z dniem 4 luty 2021 roku, jednak według obowiązujących przepisów przedawnienie długu ulegnie 31 grudnia 2021 roku.

Co więcej, samo upłynięcie określonego terminu, nie jest jedynym warunkiem, aby móc uznać dług za przedawniony. Ważne, aby w okresie, kiedy biegnie termin przedawnienia, nie doszło do sytuacji przerywającej ten bieg.

Do głównych czynności, które przerywają bieg przedawnienia, należą:

• wezwanie do zapłaty,
• działania skierowane do sądu jak np. złożenie wniosku czy pozwu,
• zawarcie ugody,
• rozpoczęcie mediacji.

Przerwanie biegu przedawnienia następuje także wtedy, kiedy dłużnik uzna swój dług, czyli spłaci część zaległości lub podpisze harmonogram spłaty zaległości.

Jak sprawdzić przedawnienie długu?

Jeżeli planujesz podnieść zarzut przedawnienia się długu lub masz wątpliwości czy wezwanie do zapłaty, które otrzymałeś, nie pochodzi z przedawnionego długu, musisz upewnić się, czy do przedawnienia rzeczywiście doszło. W tym celu musisz ustalić datę, kiedy dług stał się wymagalny. Pomocna może okazać się zebrana do tej pory dokumentacja. Termin wymagalności to nic innego jak data zwrotu pożyczki wpisana na umowie lub termin płatności określony na fakturze.

Możesz także sprawdzić rejestr BIG i BIK, gdzie znajdują się wszystkie nieuregulowane zobowiązania. 

Po ustaleniu daty wymagalności sprawdź termin przedawniania się danego długu. Pamiętaj, że jeżeli termin przedawnienia wynosi minimum 2 lata, to przypada on na ostatni dzień roku kalendarzowego. Warto sprawdzić także, czy w danym czasie wierzyciel nie wykonał żadnej z czynności przerywającej bieg przedawnienia. Jeżeli tak, to okres przedawnienia należy liczyć od tego momentu.

Zdecydowanie odradzamy natomiast kontaktowanie się z wierzycielem czy kierowanie do niego oficjalnych zapytań o przedawnienie długu. Może posłużyć to jako dowód na uznanie długu i pomóc wierzycielowi w wygranej sprawy w sądzie.

Jeśli natomiast nie masz pewności, czy Twój dług jest przedawniony, najlepiej skontaktuj się z adwokatem, który pomoże Ci podjąć odpowiednie kroki.

Wniosek o przedawnienie długu – co powinien zawierać i do kogo go skierować?

To, że masz świadomość tego, że Twój dług jest przedawniony, to dopiero połowa sukcesu. Zupełnie oddzielną kwestią, jest udowodnienie tego wierzycielowi. Długi zostają uznane za przedawnione dopiero na wniosek dłużnika. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, nie ma czegoś takiego jak wniosek potwierdzający przedawnienie długu. Poinformowanie wierzyciela o tym, że zadłużenie uległo przedawnieniu, czasem może obrócić się przeciwko Tobie. Jedynym słusznym rozwiązaniem jest dochodzenie swoich praw na drodze sądowej za pomocą wniesienia sprzeciwu do otrzymanego nakazu zapłaty.

Wniosek skierowany do sądu powinien zawierać dokładny opis sprawy, a także dane osobowe dłużnika i wierzyciela.

Jak udowodnić, że dług jest przedawniony?

Samodzielne stawienie czoła instytucjom finansowym czy wierzycielom, może okazać się trudne. Jeśli chcesz udowodnić, że Twój dług jest przedawniony, ale nie posiadasz odpowiedniej wiedzy, skorzystaj z pomocy prawnika. Zawiłe przepisy także nie ułatwiają tego zadania. Wierzyciele stosują specjalne zagrania, które wykorzystują nieznajomość przepisów przez dłużników. Profesjonalna pomoc może okazać się niezbędna. 

Przedawnienie długów po zmarłej osobie – najważniejsze informacje

W większości przypadków spadek kojarzy nam się z poprawą naszej sytuacji finansowej, jednak nie zawsze tak bywa. Dziedziczyć można bowiem także długi. Najskuteczniejszą metodą na zabezpieczenie swoich finansów jest odrzucenie spadku w terminie do 6 miesięcy od dnia uzyskania go. Co jednak w sytuacji, kiedy o to nie zadbaliśmy? Długi odziedziczone po zmarłej osobie także ulegają przedawnieniu, a następuje ono po upływie 6 lat od momentu wydania prawomocnego nakazu zapłaty. Oczywiście w tym przypadku także obowiązuje możliwość przerwania biegu przedawnienia przez wierzyciela.

Czy długi w urzędzie skarbowym ulegają przedawnieniu?

Z reguły zobowiązania podatkowe przedawniają się po 5 latach, licząc od momentu upływu terminu płatności. Standardowy okres nie obowiązuje, jednak kiedy dłużnik zdecydował się na zawarcie układu ratalnego lub w międzyczasie została wszczęta egzekucja czy podjęte postępowanie karno skarbowe.

Co istotne, w czasie pandemii COVID-19, a dokładniej w roku 2020, miało miejsce odgórne kilkutygodniowe zawieszenie biegu terminów przedawniania podatków. Jeśli więc Twoje zobowiązania pochodzą z tego okresu, musisz wziąć także ten fakt pod uwagę.

Czy dług wobec Funduszu Alimentacyjnego ulega przedawnieniu?

Na samym początku warto zaznaczyć, że sytuacja wygląda zupełnie inaczej, kiedy alimenty płacisz samodzielnie, a kiedy wypłacane są one z Funduszu Alimentacyjnego. Wynika to ze zmiany wierzyciela. Kiedy wypłatę przejmuje Fundusz Alimentacyjny, to właśnie odpowiedni organ gminy, który wypłaca świadczenie, staje się uprawnionym do dochodzenia długu. W tym przypadku roszczenie to nie ulega przedawnieniu, a egzekucja zaległości wynikających z niezapłaconych alimentów może zostać przeprowadzona w dowolnym czasie.

Standardowe sprawy roszczeń alimentacyjnych reguluje art. 125 Kodeksu Cywilnego, który mówi o tym, że roszczenia alimentacyjne zasądzone wyrokiem sądu lub ustanowione przed sądem w wyniku ugody, lub mediacji przedawniają się po upływie 6 lat. W innym przypadku obowiązuje termin 3 lat. Co ciekawe, terminy te dotyczą wyłącznie osób dorosłych. W praktyce oznacza to, że dorosłe dziecko może pozwać rodzica o zaległe alimenty.

Jak widzisz, sprawy te są bardzo zawiłe i posiadają liczne wyjątki. Jeśli więc posiadasz taki problem i chcesz sprawdzić, czy Twój dług uległ przedawnieniu, skontaktuj się z doświadczonym prawnikiem. 

Czy przedawnione długi znajdują się w rejestrach?

Niespłacone zobowiązania praktycznie zawsze pojawiają się w rejestrach typu BIK czy BIG. Takie wpisy często utrudniają zaciąganie kolejnych zobowiązań finansowych. W przypadku firmy mogą prowadzić także do osłabienia jej pozycji na rynku czy niepochlebnej opinii wśród kontrahentów. 

Sam fakt, że dany dług został uznany za przedawniony, wcale nie oznacza, że dany wpis zniknie z rejestru.

Czy możliwe jest więc usunięcie wpisu? Tak, ale tylko w określonych przypadkach. W przypadku bazy BIK czy BIG jest to możliwe tylko wtedy, gdy:

• dane są błędne,
• upłynął okres 5 lat od czasu pojawienia się negatywnych informacji w bazie, a zobowiązanie zostało uregulowane lub zostało umorzone na drodze sądowej.

Oznacza to, że praktycznie nie ma sposobu na usunięcie danych o zadłużeniu poprzez załatwienie sprawy z BIK czy BIG. Jedyną, skuteczną metodą jest zwrócenie się do wierzyciela z prośbą o zaktualizowanie danych. Nie ma on jednak takiego obowiązku, jest to wyłącznie jego dobra wola. Jeśli więc posiadasz niespłacone zobowiązanie, nie masz raczej co na to liczyć. Do momentu, aż dług nie zostanie spłacony, wierzyciel może przetwarzać Twoje dane osobowe. Sprowadza się to do tego, że tak naprawdę skuteczną metodą na usunięcie swojego wpisu w BIK lub BIG jest spłata zobowiązania.

Przedawnienie długów – podsumowanie

Osoby, które zapoznają się z definicją przedawnienia długów, liczą na to, że będą w gronie szczęśliwców, o których wierzyciel zapomniał. Niestety, tak trzeba to nazwać. W praktyce naprawdę rzadko się zdarza, aby przez cały okres biegu przedawnienia nie doszło do jego przerwania. Można więc śmiało powiedzieć, że jest to naprawdę mało prawdopodobne, a celowe opóźnianie spłaty zobowiązania po prostu się nie opłaca. Może doprowadzić to do zwiększenia kwoty i niepotrzebnych dodatkowych wydatków. Zdecydowanie lepszym rozwiązaniem jest aktywne działanie w celu zmniejszenia długu jak np. próba ugody.