Kredyt konsorcjalny – dla kogo i na jakich zasadach?

W dzisiejszych czasach oferta bankowa dotycząca kredytów jest niezwykle obszerna. Wśród nich można wyróżnić te, które zaadresowane są do osób fizycznych, prywatnych, ale też prowadzących działalność gospodarczą. Jednak stosunkowo rzadko słyszy się o kredytach konsorcjalnych, na które mogą zdecydować się przedsiębiorcy. Warto więc wyjaśnić, co kryje się pod tą nazwą i jednocześnie wskazać, czy warto skorzystać z nich, czy lepiej zdecydować się na zadłużenie finansowe na podstawie konwencjonalnej umowy. Zapraszamy do lektury!

Kredyt konsorcjalny – co to jest?

Kredyt konsorcjalny to produkt bankowy stanowiący jedną z form zobowiązania dla przedsiębiorstw. Jest on udzielany przez grupę banków, w tym co najmniej dwa, jednemu kredytobiorcy. Przyznaje się go w ramach konsorcjum na podstawie zawartej umowy konsorcjalnej. Może mieć różną formę, jednak zazwyczaj zaciągany jest w celu realizacji dużych przedsięwzięć, w tym przede wszystkim inwestycyjnych. Poza zabezpieczaniem długoterminowego finansowania inwestycji zaciągany jest na zakup firm bądź refinansowanie zobowiązań. Omawiane rozwiązanie stosuje się przy inwestycjach wysoko kapitałochłonnych, przekraczających możliwości jednego kredytodawcy oraz nierzadko obarczonych wysokim ryzykiem kredytowym. Największy kredyt konsorcjalny może opiewać na wiele milionów złotych, dlatego też jeden podmiot nie jest w stanie sprostać tak wysokiemu finansowaniu.

Placówka bankowa organizując wszystko, przejmuje zwykle funkcję agenta konsorcjum, co oznacza, iż pełni rolę przedstawiciela innych członków konsorcjum i tym samym działa z ich upoważnienia. W obrębie tego prowadzi rozliczenia kredytu bądź zajmuje się organizacją obsługi technicznej całej transakcji.

Mówiąc o najistotniejszych cechach kredytu konsorcjalnego, należy zwrócić uwagę na następujące elementy:

• przydzielany jest przez kilka banków, czyli tzw. konsorcjum,
• uzyskiwany jest dzięki współpracy różnych instytucji bankowych, w tym minimum dwóch, ale bywa, że występuje nawet kilkunastu albo kilkudziesięciu udziałowców – banki mają szansę brania udziału w finansowaniu inwestycji bądź transakcji, które w innym przypadku mogłyby znacznie przekraczać ich możliwości kapitałowe,
• przeznaczony jest na duże inwestycje (jako kredyt inwestycyjny) czy też w formie kredytu obrotowego – klienci mają możliwość zagospodarowania finansowania na duże inwestycje, głównie infrastrukturalne,
• zobowiązanie finansowe pozyskiwane jest na tych samych warunkach, przy użyciu wspólnej dokumentacji,
• wysoka kwota zadłużenia – najczęściej minimalna suma kredytu konsorcjalnego kształtuje się na poziomie 50 mln złotych, a minimalna wartość całego finansowania wynosi około 100 mln złotych, z kolei maksymalną kwotę kredytu tego rodzaju trudno jest oszacować, gdyż może mieć wartość kilkunastu miliardów złotych,
• okres kredytowania – nie mniej niż 3 lata, ale generalnie 10-15 lat.

Kredyty konsorcjalne – rodzaje

Mając na względzie sposób, w jaki załatwiane są wszystkie formalności związane z kredytem konsorcjalnym, wymienia się dwa tryby, a mianowicie:

• scentralizowany – jedna placówka bankowa buduje skład konsorcjum i przeprowadza wszystkie czynności skorelowane z przyznaniem pożyczki: to właśnie do niej kredytobiorca kieruje swoje zapytania, prowadzi z nią negocjacje, zwraca się z wnioskiem kredytowym oraz na prowadzony przez nią rachunek przelewa zaciągnięte zadłużenie; należy podkreślić, że obowiązek spłaty dotyczy poszczególnych części zobowiązania, stosownie do udziału kwotowego przysługującego każdemu bankowi w konsorcjum,
• zdecentralizowany – banki obejmujące konsorcjum udzielają zobowiązania bezpośrednio pożyczającemu, co powoduje konieczność zawierania odrębnych umów; poszczególne jednostki dostają swoje prowizje niezależnie od siebie, a spłata kredytu dokonywana jest na rachunek każdej z nich osobno, a nie na jeden rachunek przewodniczącego konsorcjum.

Kredyt konsorcjalny przybiera również postać:

• kredytu konsorcjalnego terminowego – odnosi się do ściśle określonego celu oraz czasu, może być wypłacony jednorazowo lub w transzach,
• kredytu konsorcjalnego rewolwingowego – pożyczkobiorca ma przelaną pewną sumę pieniędzy z góry, w wyznaczonym czasie, w ramach zobowiązania; umowa kredytowa reguluje wyłącznie kwestię dotyczącą maksymalnej kwoty zobowiązania, a to, jaka część tej sumy zostanie rzeczywiście wykorzystana, zależy tylko od niego; daje to możliwość dość elastycznego gospodarowania przyznanymi środkami finansowymi.

Kredyty konsorcjalne – dla kogo są przeznaczone?

O kredyt konsorcjalny może starać się jedna osoba, reprezentująca firmę w rozmowach z konsorcjum. Ważne jest, aby przedsiębiorstwo chcące zaciągnąć go, spełniało warunki, takie jak: 

• miało odpowiednio wysoką zdolność kredytową,
• posiadało dobrą historię kredytowania,
• miało zgromadzone środki na poczet wkładu własnego na inwestycję,
• przedstawiło wymaganą dokumentację,
• ustanowiło właściwe zabezpieczenie spłaty.

Pożyczka konsorcjalna – potrzebne dokumenty

Osoba ubiegająca się o kredyt konsorcjalny musi złożyć wniosek kredytowy, a wraz z nim:

• dokumentację w standardzie LMA, mówiącą o zaplanowanym przedsięwzięciu,
• dokumenty finansowe przedsiębiorstwa,
• dokumenty rejestrowe firmy.

Z chwilą pozytywnego rozpatrzenia wniosku podpisywana jest umowa kredytowa. Jest istotnym, a zarazem podstawowym dokumentem wiążącym się z przydzieleniem zobowiązania finansowego. W procedurze przyznania go niebagatelne znaczenie odgrywa umowa konsorcjalna, która dokładnie reguluje takie aspekty, jak: cel, czas trwania, a także udział poszczególnych banków w zakresie finansowania. Godnym podkreślenia jest fakt, że umowa konsorcjalna oraz umowa kredytowa mogą zostać sporządzone jako jeden wiążący dokument. Kluczowe jest, by umowa konsorcjalna bądź część odpowiadająca za ustalenie zasad funkcjonowania konsorcjum uwzględniała:

• wykaz banków, które wchodzą w skład konsorcjum,
• wskazanie instytucji bankowej odpowiadającej za zorganizowanie oraz dalsze działanie konsorcjum,
• sumy pieniężne, które przekazywane są przez każdą placówkę bankową wchodzącą w skład jednego konsorcjum na sfinansowanie celu objętego umową,
• pozycję agenta, czyli podmiotu będącego łącznikiem pomiędzy klientami a grupą banków tworzących konsorcjum,
• pozycję poręczyciela spłaty kredytu.

Umowa kredytowa powinna określać:

• kwotę przyznanego kredytu,
• okres kredytowania,
• stopę oprocentowania,
• marżę bankową,
• wysokość poszczególnych rat,
• datę spłaty kredytu,
• wysokość kredytu.

Jak ubiegać się o kredyt konsorcjalny?

Wzięcie kredytu konsorcjalnego łączy się z przebrnięciem przez pewne etapy. W pierwszej kolejności kredytobiorca, ubiegając się o niego, nawiązuje kontakt z placówką bankową, która może stworzyć konsorcjum. Następnie przedkłada stosowny wniosek. W dalszym kroku przedstawia wszystkim bankom zaangażowanym w proces konsorcjum dokumentację odnoszącą się do planowanej inwestycji, na którą pragnie otrzymać wsparcie finansowe. Każdy bank samodzielnie podejmuje decyzję w sprawie możliwości finansowania. Tak naprawdę do samego końca wnioskodawca nie wie, czy uda mu się ostatecznie zgromadzić odpowiednią liczbę placówek i pozyskać pożądaną sumę. Gdy decyzja kredytowa jest pozytywna, dochodzi do podpisania umowy wiążącej.  

Ile kosztuje kredyt konsorcjalny?

Kredyt konsorcjalny nie jest wolny od kosztów. Jest to jednoznaczne, z tym że konsument musi liczyć się z jednorazową prowizją agencyjną nadawaną z tytułu wykonywanych zadań przez banki, ale też z prowizją z tytułu zaangażowania ich w finansowanie. Kredyt konsorcjalny charakteryzuje się wyższym oprocentowaniem, niż ma to miejsce przy zobowiązaniu inwestycyjnym udzielanym przez jedną instytucję finansową. Otóż w cały proces kredytowania angażuje się kilka z nich i analogicznie więcej prawników. Co więcej, do ogólnych wydatków połączonych z uruchomieniem zobowiązania wlicza się wynagrodzenie zewnętrznych doradców, jeśli oczywiście sięga się po tego typu pomoc.

Pożyczka konsorcjalna – wady i zalety

Pożyczka konsorcjalna posiada zarówno minusy, jak i plusy. Warto mieć tego świadomość, zanim przystąpi się do całego procederu. Jako wady można uznać:

• stosunkowo wysokie koszty, w tym koszty dodatkowe, mające związek ze wsparciem doradców prawnych,
• konieczność przygotowania oraz zaprezentowania w każdym banku oczekiwanej dokumentacji.

Natomiast zaletą jest:

• możliwość uzyskania bardzo wysokiej kwoty zadłużenia – od 50 do 100 mln złotych wzwyż,
• szansa na pozyskanie kredytu jednorazowo bądź w transzach,
• brak obowiązywania jakiekolwiek harmonogramu wypłaty oraz spłaty kredytu (wobec kredytu konsorcjalnego rewolwingowego).