Formy zabezpieczenia kredytu – poznaj je

Chociaż udzielanie kredytów to podstawowa działalność przychodowa banków komercyjnych, wiąże się ona z dużym ryzykiem. Nigdy do końca nie wiadomo, czy klient spłaci zobowiązanie. Nawet najlepsza zdolność kredytowa nie gwarantuje tego w stu procentach. Dlatego banki zaczęły stosować zabezpieczenia kredytów.

Jeśli zastanawiasz się nad zaciągnięciem zobowiązania, warto sprawdzić metody, dzięki którym kredytodawcy asekurują się przed nadmiernym ryzykiem. Dzisiaj dowiemy się, jakie mogą być rodzaje zabezpieczeń oraz w jaki sposób się je dobiera. Zanim jednak spróbujemy poznać wszystkie możliwości ochrony spłaty zadłużenia, zatrzymajmy się na chwilę nad podstawami.

Do czego służy zabezpieczenie kredytu?

Jak już powiedzieliśmy, potrzeba stosowania zabezpieczeń spłaty kredytów wynika z ryzyka kredytowego banków. Jak więc zdefiniujemy to pojęcie? Zabezpieczenie kredytu to ochrona dla banku – przed sytuacją, w której kredytobiorca nie jest w stanie spłacać zobowiązania. To rozwiązanie ma na celu zapewnienie kredytodawcy możliwości windykacji należności wtedy, gdy dłużnik nie wywiąże się ze swoich obowiązków. Aby jak najbardziej zminimalizować ryzyko kredytowe, banki często stosują kilka form zabezpieczenia kredytu jednocześnie. Takich gwarancji nie wymaga się jedynie w rzadkich przypadkach – kredytów z bardzo niskim ryzykiem dla zaufanych klientów. Jakim zabezpieczeniem kredytu warto ochronić swoją transakcję?

Formy zabezpieczenia kredytu

Wiemy już, skąd wynika potrzeba stosowania różnych rodzajów zabezpieczeń. To, w jaki sposób bank będzie chciał asekurować nasz kredyt, zależy od wielu czynników. Dostępne metody ogólnie określa się jako prawne formy zabezpieczenia kredytu. Wyróżnić można tutaj dwa podstawowe typy gwarancji:

• zabezpieczenia rzeczowe kredytu,
• zabezpieczenia osobiste.

Na czym polegają obie metody ochrony długu kredytowego? Pierwsza odnosi się do składników majątku kredytobiorcy. Stanowią podstawę do odzyskania należności i ograniczają odpowiedzialność dłużnika. Inaczej ma się sprawa z zabezpieczeniem osobistym kredytu, bo tutaj poręczenia udziela osoba trzecia. Gwarant zazwyczaj odpowiada wtedy całym majątkiem. Zabezpieczenia osobiste i rzeczowe podlegają dalszym podziałom i właśnie te klasyfikacje weźmiemy teraz pod lupę.

Osobiste formy zabezpieczenia kredytu

To rodzaj gwarancji, który trudno jest uzyskać, bo wymaga, aby kredytobiorca cieszył się dużym zaufaniem poręczyciela. W końcu konsekwencje udzielenia zabezpieczenia osobistego mogą być poważne. Oczywiście zazwyczaj bywa tak, że podpis jest jedynie formalnością i nie przyniesie przykrych konsekwencji. Zdarza się jednak, że dłużnik z różnych powodów nie jest w stanie spłacać kredytu. Wtedy bank zwraca się do osoby, która udzieliła tego rodzaju zabezpieczenia i żąda, aby ta uregulowała należność. Najczęściej stosowane formy zabezpieczenia kredytu z udziałem osoby trzeciej to:

• poręczenie cywilne,
• ubezpieczenie kredytu,
• weksel in blanco,
• pełnomocnictwo,
• przystąpienie do długu,
• cesja wierzytelności,
• gwarancja bankowa,
• awal.

Osobiste formy zabezpieczenia kredytu często mają charakter dodatkowy i uzupełniają gwarancje majątkowe. Poniżej wyjaśniamy, czym charakteryzują się najczęściej stosowane formy zabezpieczeń.

Poręczenie na podstawie Kodeksu Cywilnego (cywilne) to jedno z najbardziej popularnych rodzajów zabezpieczeń kredytów. Ustanawiane jest na podstawie umowy poręczenia. Na jej mocy osoba udzielająca gwarancji staje się współodpowiedzialna za dług. Poręczenie osobiste może mieć „datę ważności”, czyli kończyć się wraz z przyjściem określonej daty, albo być bezterminowe. Umowę taką można także podpisać na poczet przyszłego długu.

Ubezpieczenie to chyba najczęściej stosowane zabezpieczenie osobiste kredytu. Osobą trzecią jest w tym wypadku firma ubezpieczeniowa, która obiecuje pokryć część lub całość zadłużenia, gdy zostaną spełnione określone warunki. Czynnikiem uruchamiającym odpowiedzialność ubezpieczyciela może być np. utrata pracy, choroba, śmierć kredytobiorcy.

Klient może też wystawić dla banku weksel in blanco, czyli taki z podpisem, ale bez kwoty i terminu zapłaty. Kredytodawca ma możliwość uzupełnić potrzebne informacje i w ten sposób odzyskać swoją należność, ale tylko pod określonymi warunkami. Zapisuje się je w tzw. deklaracji wekslowej. Może się w niej znaleźć np. zapis, że bank może skorzystać z weksla, jeśli dłużnik nie uiścił trzech kolejnych rat kredytu.

Innym zabezpieczeniem osobistym kredytu może być pełnomocnictwo dla banku do dysponowania rachunkiem. Takiego pozwolenia udziela kredytobiorca, osoba trzecia (posiadacz rachunku) lub poręczyciel kredytu. To metoda, która pozwala bankowi pobrać ze wskazanego konta zaległą należność. Dlatego też pełnomocnictwo powinno dokładnie określać kwotę, którą kredytodawca jest uprawniony wypłacić (np. raty kapitałowe plus odsetki i prowizje).

Osobiste formy zabezpieczenia kredytu obejmują także przystąpienie do długu. Na czym polega ten zabieg? Osoba trzecia zawiera specjalną umowę z bankiem lub z kredytobiorcą. Staje się uczestnikiem długu, czyli solidarnie z dłużnikiem odpowiada za zobowiązanie – tak, jakby sama zaciągnęła kredyt. To oczywiście nie zwalnia kredytobiorcy z obowiązków, a jedynie zmniejsza ich ciężar.

Wśród zabezpieczeń kredytów popularnym zabiegiem jest też cesja (przelew) wierzytelności. To procedura, w wyniku której kredytobiorca oddaje bankowi prawa wynikające z jego własnych należności. W praktyce może to więc wyglądać np. tak, że wierzyciel (kredytobiorca) sprzedaje swoje towary lub usługi, a zapłatę za nie pobiera kredytodawca, na rzecz którego nastąpiła cesja.

W osobistych formach zabezpieczenia kredytu udział ma zwykle osoba trzecia. W przypadku gwarancji bankowej w tej roli występuje bank – inny, niż kredytodawca. Gwarant zobowiązuje się, że przejmie odpowiedzialność spłaty zobowiązania wtedy, gdy dłużnik zawiedzie. Domyślasz się pewnie, że taką gwarancję niełatwo jest uzyskać. Potrzebna będzie przede wszystkim świetna zdolność kredytowa, bo banki nie są skłonne do ryzyka. Często trzeba też zapłacić prowizję, zazwyczaj jako procent kwoty, którą gwarant zapłaci na rzecz kredytodawcy.

Ostatnie zabezpieczenie osobiste, które dzisiaj omówimy, to awal – poręczenie wekslowe. W ramach takiej gwarancji awalista zobowiązuje się zapłacić całość lub część sumy wekslowej, gdyby wystawca weksla nie wywiązał się z tego obowiązku. Poręczyciel odpowiada za zobowiązanie tak jak dłużnik główny, w części, której dotyczy poręczenie (nie musi to być cały dług). Awalistą może zostać każda osoba zdolna do czynności prawnych.