Przekredytowanie – czym jest i jak powstaje?

Przed skokowym wzrostem inflacji w 2022 roku stopy procentowe na rynku finansowym były niskie. To sprawiło, że konsumenci mieli bardzo dobry dostęp do kredytów i pożyczek, bo ich koszty były niskie. Tego zjawiska nie można jednak jednoznacznie zidentyfikować jako pozytywne. Łatwość zaciągania pożyczek powoduje, że konsumenci chętnie po nie sięgają. A wtedy bardzo łatwo wpaść w pętlę zadłużenia. Coraz częściej mówi się też o przekredytowaniu. Aby wiedzieć, jak się przed nim uchronić, warto poznać mechanizm działania.

Co to jest przekredytowanie?

Bez zbędnych wstępów przechodzimy do konkretów. Przekredytowanie – co to za pojęcie? Znaczy ono tyle, że suma miesięcznych kosztów zobowiązań zaciągniętych przez daną osobę przekracza połowę jej wynagrodzenia netto. Są to więc warunki, w których trudno regularnie płacić raty, jednocześnie finansując codzienne wydatki. Przekredytowanie oznacza więc trudną sytuację finansową kredytobiorcy, a w konsekwencji może prowadzić do trudności ze spłatą zobowiązań. Nie zawsze musi jednak wynikać ze złego gospodarowania osobistymi finansami i braku odpowiedniego zarządzania długami. Przekredytowanie mogą spowodować zdarzenia losowe, a nawet kryzys gospodarczy i sytuacja ekonomiczna w kraju, ale także tzw. spirala długów.

Przekredytowanie kredytu hipotecznego – czy to możliwe?

Termin przekredytowanie – co to oznacza w praktyce? Czy może dotyczyć każdego? Zaciągnięcie kredytu hipotecznego to jedna z największych decyzji, które podejmujemy w życiu. Oznacza zobowiązanie na lata i ogromne kwoty. Dlatego nie sposób przewidzieć, jak potoczy się jego spłata – w ciągu długiego okresu kredytowania wiele może się wydarzyć. Bywa, że kredytobiorcy tracą pracę lub z innych powodów (np. zdrowotnych) zmieniają ją na gorzej płatną albo zmniejszają wymiar etatu. To automatycznie powoduje, że zmienia się stosunek pensji netto do raty kredytu. Zdarza się również tak, że sama rata wzrasta i zmienia tę proporcję, powodując przekredytowanie. Jak to możliwe? O tym piszemy w paragrafie „Jak dochodzi do przekredytowania kredytu?”.

Kogo dotyczy przekredytowanie?

Przekredytowanie to zjawisko, na które szczególnie narażone są osoby, które wpadły w spiralę długów. Sytuacja, o której mowa, opiera się na zasadzie błędnego koła. Dłużnik nie ma pieniędzy na spłatę zobowiązania, więc zaciąga kolejne, przeznaczone na spłatę pierwszego. Jednak nowy kredyt jest droższy, bo wzrasta ryzyko kredytodawcy. To powoduje, że takiej osobie jeszcze trudniej spłacić nowy dług. W tej sytuacji łatwo doprowadzić do przekredytowania, czyli sytuacji, w której raty będą stanowić więcej niż połowę zarobków danej osoby. Ale może do niego dojść również przy pojedynczych kredytach. Jak już wspomnieliśmy, każdy spadek wynagrodzenia netto kredytobiorcy może potencjalnie skutkować przekredytowaniem.

Jak dochodzi do przekredytowania kredytu?

Okazuje się, że do przekredytowania może dojść niejako bez udziału samego kredytobiorcy i zupełnie nie z jego winy. Zastanawiasz się, w jaki sposób? Spieszymy z wytłumaczeniem. Przekredytowanie kredytu hipotecznego, czy też każdego innego, może wynikać z sytuacji na rynku finansowym. Najlepiej wyjaśnić to na przykładzie wziętym z życia. W roku 2022 świat zmagał się jeszcze z ekonomicznymi skutkami pandemii koronawirusa, gdy sytuację pogorszył wybuch wojny na Ukrainie. Inflacja zaczęła gwałtownie wzrastać, a Rada Polityki Pieniężnej była zmuszona podnieść stopy procentowe w próbie ustabilizowania sytuacji. Co to ma wspólnego z przekredytowaniem? Bardzo wiele.

Duża ich część, zwłaszcza opartych na hipotece, oprocentowana jest stopą zmienną. Dlatego wyższe stopy referencyjne oznaczały zwiększone raty dla konsumentów. BIK podaje, że miesięczna płatność za kredyt w wysokości 300000 zł mogła pójść w górę nawet o 850 zł. Jeśli więc zarabiasz 4000 zł miesięcznie netto i spłacasz ratę kredytu hipotecznego w wysokości 1500 zł, wszystko jest w porządku. Ale gdy do tej kwoty dodamy wspomnianą podwyżkę, mamy już 2350 zł – a to przekracza połowę miesięcznego przychodu. Widzimy więc, jak łatwo może dojść do przekredytowania – nawet w przypadku rozważnych kredytobiorców, którzy potrafią planować swoje finanse.

Przekredytowanie i jego skutki

Przekredytowanie oznacza przede wszystkim trudną sytuację finansową dłużnika. Jeśli jest spowodowane kryzysem gospodarczym, może być wyjątkowo trudno. Raty rosną, a w domowym budżecie pozostaje mniej środków, których wartość spada – przez wysoką inflację kupimy mniej za taką samą sumę pieniędzy. Ze spiralą zadłużenia wcale nie jest lepiej, bo skomplikowana sytuacja majątkowa skutecznie spędza sen z powiek. Przekredytowanie w pierwszej kolejności wpływa więc na jakość życia dłużnika. Długotrwały stres i niepewna przyszłość mogą przyczynić się do powstawania wielu chorób fizycznych i zaburzeń emocjonalnych.

Kolejnym, oczywistym skutkiem jest to, że ciężko może być, zaspokoić nawet podstawowe potrzeby materialne – swoje i najbliższych. W konsekwencji przekredytowania często zaciąga się dodatkowe pożyczki – a to skutkuje dalszym wzrostem zadłużenia. W ekstremalnych przypadkach może dojść do wpisania kredytobiorcy do Krajowego Rejestru Dłużników, negatywnego wpisu do BIK, a nawet egzekucji komorniczej.

Czy przekredytowanie wpływa na zdolność kredytową?

Przekredytowanie oznacza też niestety kłopoty innego rodzaju. Jeśli martwisz się, jak wpłynie na Twoją zdolność kredytową, niestety nie mamy dobrych wiadomości. Analizując ryzyko kredytowe, bank poważnie traktuje wskaźnik DI (dochodu dyspozycyjnego). Oblicza się go, odejmując wszystkie wydatki (w tym kredyty i pożyczki) kredytobiorcy od jego miesięcznego dochodu. Dzięki temu bank wie, czy klient dysponuje wolnymi środkami, które będzie mógł przeznaczyć na spłatę nowego zobowiązania. Przekredytowanie oznacza sytuację, w której do dyspozycji mamy mniej niż połowę naszego wynagrodzenia. A im niższy wskaźnik DI, tym gorsza zdolność kredytowa – a zatem również mniejsza szansa na kredyt w banku.

Czy przekredytowanie jest niebezpieczne?

Przekredytowanie – co to jest, już wiemy. Rozumiemy, jakie skutki może wywołać. Z całą pewnością da się więc stwierdzić, że jest zjawiskiem niebezpiecznym. Przekredytowanie kredytu bardzo łatwo prowadzi konsumentów w pętlę zadłużenia. Dłużnik, który większą część dochodu przeznacza na spłatę zobowiązań, bierze pożyczkę. Ta jednak pomaga tylko na chwilę, bo przecież jedynie zwiększa pulę rat, którą co miesiąc trzeba uregulować. Dlatego bierzemy następną pożyczkę. Jak długo można jednak tkwić w tej spirali? Czy da się inaczej poradzić sobie z przekredytowaniem?

Jak wyjść z przekredytowania?

Przekonaliśmy się, że kolejno zaciągane pożyczki nie są skutecznym lekarstwem na przekredytowanie. Przypominają leczenie objawowe, bo nie likwidują przyczyny problemu. Jak więc skutecznie poradzić sobie z przekredytowaniem?

W przypadku przekredytowania kredytu hipotecznego rozwiązaniem mogą być wakacje kredytowe. Regulacje z 2022 roku pozwalają pewnej grupie kredytobiorców zawiesić spłatę kredytu nawet na 8 miesięcy. To daje czas na naprawę domowego budżetu. Pozwala bowiem czasowo przestać regulować zobowiązanie ­– bez żadnych negatywnych konsekwencji. Można też pokusić się o zaciągnięcie kredytu lub pożyczki konsolidacyjnej. Kredytobiorca łączy wtedy wszystkie swoje zobowiązania w jedno, a wysokość miesięcznej raty zostaje dostosowana do jego możliwości, niwelując jednocześnie przekredytowanie.

Warto również rozważyć refinansowanie, czyli nowy kredyt na spłacenie starego. Takie rozwiązanie wiąże się jednak z dodatkowymi kosztami. Na koniec zostawiliśmy rozwiązanie najbardziej oczywiste. Jeśli zmagasz się z przekredytowaniem, warto przeanalizować swoje wydatki. Czy jesteś w stanie z czegoś zrezygnować albo zastąpić tańszą opcją? Takie przewartościowanie budżetu może okazać się pomocne.

Przekredytowanie – podsumowanie

Przekredytowanie to niebezpieczna sytuacja finansowa, w której dłużnik wydaje na spłatę kredytów i pożyczek większą część swoich dochodów. Czasami nie da się jednak uniknąć takiego stanu rzeczy, bo nie zawsze następuje z winy kredytobiorcy. Aby nie wpędzić się w spiralę zadłużenia, trzeba spojrzeć na sytuację na chłodno. Zanim sięgniesz po kolejną chwilówkę, przemyśl sytuację i zastanów się, czy nie ma lepszego rozwiązania.