Rozwód a kredyt — wszystko, co powinieneś wiedzieć

Zgodnie z żartobliwym, lecz często używam porzekadłem „kredyt hipoteczny wiąże ludzi bardziej niż małżeństwo”. Choć warto traktować tę maksymę z lekkim przymrużeniem oka, nie ulega wątpliwości, że jest w niej sporo prawdy. W oczach banku, pomimo rozwodu byli już małżonkowie wciąż mają obowiązek terminowej spłaty kredytu, a za regulowanie rat odpowiadają solidarnie. W artykule odpowiemy na najczęściej zadawane pytania dotyczące spłaty kredytu hipotecznego po rozwodzie.

Kilka miesięcy temu Marta i Krzysztof zdecydowali o zakończeniu swojego trwającego niemal 10 lat małżeństwa. Jednym ze składników ich wspólnego majątku jest 3-pokojowe mieszkanie sfinansowane pieniędzmi z kredytu hipotecznego. Czy w przypadku rozwodu wciąż ciąży na nich obowiązek wspólnego spłacania kredytu? Czy bank powinien dowiedzieć się o rozwodzie? Czy po rozwiązaniu małżeństwa warunki kredytu mogą ulec zmianie? Sprawdźmy.

Rozwód a kredyt — co w takiej sytuacji?

Jeśli w trakcie trwania małżeństwa z ustawowym ustrojem wspólności majątkowej, małżonkowie zaciągnęli wspólnie kredyt hipoteczny, po rozwodzie ponoszą solidarną odpowiedzialność za terminową spłatę zobowiązania. Względem banku mają więc takie same prawa i obowiązki. W praktyce oznacza to, że jako strony umowy wciąż muszą wywiązać się ze swoich zobowiązań względem kredytodawcy, terminowo spłacając raty. Jeśli była już żona nie spłaca kredytu, bank będzie mógł egzekwować spłatę rat obu nie tylko od niej, ale także od byłego męża. Jeśli dojdzie do wypowiedzenia umowy kredytowej i przekazania sprawy do komornika, komornik będzie mógł egzekwować spłatę zadłużenia z majątku obu byłych małżonków. W kontekście spłaty kredytu hipotecznego rozwód nie ma więc dla banku żadnego znaczenia. Mimo że drogi małżonków się rozeszły, w oczach banku wciąż pozostają one stronami umowy kredytowej i ciążą na nich takie same jak w trakcie trwania związku małżeńskiego obowiązki.

Kredyt hipoteczny a podział majątku

Czy w przypadku podziału majątku, przedmiotem postępowania może być także kredyt hipoteczny i zasady jego przyszłej spłaty? Niestety nie. Jeśli byli już małżonkowie zdecydują się podzielić majątek w sądzie lub u notariusza, urzędnik może podzielić wyłącznie zgromadzone w czasie trwania małżeństwa aktywa. Kredyt hipoteczny nie jest jednym z nich. Kwestie przyszłej spłaty zobowiązania małżonkowie muszą więc ustalić między sobą.

Ważne: w toku postępowania o podział majątku, sąd może przyznać mieszkanie wyłącznie jednej osobie. Jeśli nieruchomość była kupiona na kredyt, nie oznacza to wcale, że drugi małżonek automatycznie zdjął ze swoich ramion obowiązek spłaty rat. Dopóki byli małżonkowie nie ustalą między sobą dalszych działań w zakresie spłaty, dopóty solidarnie odpowiadają za terminową spłatę.

Kredyt po rozwodzie — kto go spłaca?

Na to pytanie trudno odpowiedzieć jednoznacznie. Wiele zależy przede wszystkim od ustaleń między stronami. Zwyczajowo przyjęło się, że przynajmniej do momentu formalnego orzeczenia rozwodu i podziału majątku, kredyt po rozwodzie małżonkowie spłacają w równych częściach. Czasem zdarza się jednak, zwłaszcza w przypadku istotnych dysproporcji w wysokości wynagrodzenia, że spłatę całej raty bierze na siebie strona, która zarabia znacznie więcej. Jeśli mimo rozstania strony pokojowo ustaliły dogodne dla siebie rozwiązanie w sprawie spłaty — śmiało mogą je realizować, funkcjonując osobno. Zwłaszcza jeśli w przyszłości chcą przekazać nieruchomość w ręce dzieci.

Jakie możliwości zapewnia byłym małżonkom prawo?

Prawo daje byłym małżonkom możliwość zastosowania pewnych rozwiązań, które pozwolą prawnie uregulować przyszłość spłaty kredytu po rozwodzie. Choćby po to, aby móc oficjalnie potwierdzić ustne ustalenia i zapewnić obu stronom poczucie bezpieczeństwa.

Jednym z nich jest instytucja przejęcia długu określona w Kodeksie Cywilnym (art. 5169-526). Daje ona możliwość przejęcia praw i obowiązków towarzyszących spłacie kredyt hipotecznego jednemu z byłych małżonków. Przejęcie długu w postaci spłaty zobowiązania wymaga stworzenia i podpisania aneksu do umowy kredytowej i może odbyć się wyłącznie za zgodą banku i drugiego byłego małżonka.

Ważne: jeśli zdecydujesz się przejąć dług i samodzielnie spłacać kredyt po rozwodzie, pamiętaj o tym, że bank zbada Twoją zdolność kredytową. Musi mieć bowiem pewność, że jako jedyny kredytobiorca podołasz samodzielnej spłacie rat w terminie. W przypadku niewystarczającej zdolności do spłaty konieczne może się okazać wzięcie kredytu hipotecznego z innym kredytobiorcą lub ustanowienie dodatkowych zabezpieczeń. Może być to np. poręczenie osoby trzeciej.

Czy mieszkanie z kredytem hipotecznym można sprzedać?

Jak najbardziej. Sprzedaż mieszkania z kredytem hipotecznym jest nie tylko możliwym, ale także często praktykowanym rozwiązaniem. Jeśli strony chcą odciąć przeszłość grubą kreską, zdejmując z ramion jednocześnie konieczność spłaty kredytu hipotecznego, korzystnym rozwiązaniem może być sprzedaż mieszkania i przeznaczenie pozyskanych z tytułu transakcji środków na uregulowanie zadłużenia w banku. Ewentualną nadwyżkę strony mogą podzielić w ustalonych między sobą proporcjach i wykorzystać na budowanie samodzielnej już przyszłości.

Czy bank powinien dowiedzieć się o rozwodzie?

Ze względu na fakt, że mimo rozwodu na kredytobiorcach wciąż ciąży obowiązek terminowej spłaty kredytu hipotecznego, informowanie banku o rozstaniu małżonków nie jest konieczne. Jedynym wyjątkiem pozostaje sytuacja, jeśli w umowie kredytowej widnieje zapis, że w przypadku rozwodu obowiązek spłaty zobowiązania będzie spoczywał wyłącznie na jednej osobie. Takie zapisy należą jednak do rzadkości i nie umieszcza się ich w standardowych umowach kredytowych.

Ważne: kredytodawcę warto poinformować jednak o zmianie adresu stron umowy i o ewentualnej zmianie nazwiska kredytobiorcy (często zdarza się, że po orzeczeniu rozwodu kobieta wraca do swojego nazwiska panieńskiego).

Spłata kredytu przez jednego z małżonków po rozwodzie

W szczególnych sytuacjach może się zdarzyć, że po rozwodzie obowiązek spłaty kredytu będzie spoczywał wyłącznie na jednej osobie. Kiedy tak się stanie?

• Jeśli jeden z małżonków kupił mieszkanie na kredyt przed wejściem w związek małżeński i jest jedynym kredytobiorcą, po orzeczeniu rozwodu będzie zobowiązany spłacać kredyt samodzielnie. Nawet jeśli w trakcie trwania związku małżeńskiego drugi małżonek partycypował w kosztach hipoteki. Gdyby osoba dokładająca się do rat byłego już małżonka – kredytobiorcy chciała dochodzić zwrotu środków, ma do tego prawo. Zgodnie z art. 45 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny.
• Konieczność spłaty kredytu przez jednego z małżonków po rozwodzie może być także efektem panującego w małżeństwie ustroju rozdzielności majątkowej. W jego konsekwencji żona i mąż zachowują odrębne prawa do swoich majątków. Taki ustrój można ustanowić nie tylko w momencie wchodzenia w związek małżeński, ale także podczas jego trwania. Jeśli w małżeństwie panuje ustrój rozdzielności majątkowej, a jeden z małżonków zaciągnie kredyt hipoteczny jako jedyny kredytobiorca, po rozwodzie pozostanie także jedynym kredytobiorcą i będzie musiał spłacać zobowiązanie samodzielnie. Warto jednak dodać, że w takiej sytuacji kupione na kredyt mieszkanie będzie w całości wyłącznie jego własnością.
• Spłata kredytu przez jednego z małżonków po rozwodzie może mieć miejsce także w sytuacji, jeśli jeden z kredytobiorców świadomie przejmie dług, stając się jedynym kredytobiorcą.

Kredyt po rozwodzie — czy zmieniają się jego warunki?

Warunki kredytu hipotecznego po rozwodzie nie ulegają automatycznej zmianie. Do ich modyfikacji może dojść jedynie w sytuacji, jeśli strony podpiszą aneks do umowy kredytowej (np. ten regulujący kwestie przejęcia długu przez jedną z osób).

Czy można notarialnie przepisać kredyt na inną osobę?

Przepisanie kredytu na inną osobę jest możliwe i wymaga zawarcia umowy cesji. Cesja jest dobrowolnym przeniesieniem zobowiązań wynikających z zaciągniętego kredytu hipotecznego na inną osobę. Zawarcie umowy cesji pozwala przenieść kredyt na inną osobą i jest często praktykowanym rozwiązaniem po rozwodzie czy rozstaniu pary, która wzięła wspólnie kredyt hipoteczny i żyła w nieformalnym związku. Wymaga ono zgody zarówno kredytodawcy, jak i obu kredytobiorców.

Przepisanie kredytu hipotecznego po rozwodzie — krok po kroku

• Jeśli małżonkowie wspólnie zdecydują (zgoda obu stron jest tu kluczowa), że chcą przepisać kredyt hipoteczny po rozwodzie, powinni udać się do banku i porozmawiać z ekspertem kredytowym.
• Nieodzownym krokiem procedury przepisania kredytu hipotecznego po rozwodzie będzie zbadanie zdolności kredytowej osoby, która chce spłacać zobowiązanie samodzielnie. Tylko w przypadku pozytywnego wyniku badania, zawarcie umowy cesji kredytu będzie możliwe. Jeśli okaże się, że kredytobiorca nie ma wymaganej przez bank zdolności do spłaty, może znaleźć innego kredytobiorcę, który „wskoczy” na miejsce byłego małżonka. Najczęściej jest to rodzic, inny członek rodziny, nowy partner czy partnerka.
• Jeśli analiza zdolności kredytowej zakończy się pozytywnym wynikiem, a bank wyrazi zgodę na przejęcie długu, niezbędne będzie zawarcie aneksu do umowy kredytowej. Po jego podpisaniu jeden z byłych małżonków stanie się jedynym kredytobiorcą, a obowiązek spłaty rat będzie leżał wyłącznie po jego stronie.

Wspólny kredyt a rozwód — jak się zabezpieczyć przed konsekwencjami finansowymi po rozwodzie?

Najlepszym sposobem na zabezpieczenie się przed finansowymi konsekwencjami towarzyszącymi spłacie kredytu hipotecznego po rozwodzie jest ustanowienie w małżeństwie ustroju rozdzielności majątkowej. Jeśli tak właśnie się stanie, po zakończeniu związku małżeńskiego każde z małżonków poniesie odpowiedzialność jedynie za własne zobowiązania finansowe.